Kłuszyn 1610

Mapy opracowano na potrzeby nowego wydania książki „Kłuszyn 1610. Rozważania o bitwie” pióra dr Radosława Sikory. Książka dostępna w sklepie internetowym Wydawnictwo 3DOM.

▼▼▼

„Bitwa pod Kłuszynem to część operacji, której pierwotnym celem był Smoleńsk. Pod tym rosyjskim od 1514 r. miastem od końca września 1609 r. stały wojska Rzeczypospolitej. Podejmowane przez nie próby opanowania potężnie ufortyfikowanego ośrodka spełzły na niczym, choć przedłużające się oblężenie zaczynało grozić kapitulacją miasta. Dlatego od połowy maja 1610 r. w Możajsku Rosjanie koncentrowali siły, które miały ruszyć z pomocą Smoleńskowi. Reakcją strony polskiej było wydzielenie z armii oblegającej Smoleńsk skromnego korpusu wojsk pod wodzą Żółkiewskiego i wysłanie go na wschód – na nieprzyjaciela. Efekt działania wojsk hetmana przerósł wszelkie oczekiwania. Nie tylko w bitwie pod Kłuszynem rozbiły one armię rosyjsko-szwedzką, która mogła stanowić zagrożenie dla wojsk RP oblegających Smoleńsk, ale też, dzięki talentom dyplomatycznym Stanisława Żółkiewskiego, po bitwie wkroczyły do Moskwy, a tamtejsi bojarowie obrali polskiego królewicza Władysława Wazę nowym carem – w miejsce usuniętego Wasyla Szujskiego.

Działania armii hetmana Stanisława Żółkiewskiego prowadzące do bitwy pod Kłuszynem 

Zwycięstwo kłuszyńskie zalicza się do najświetniejszych wyczynów oręża polskiego. Armia dowodzona przez Stanisława Żółkiewskiego (2700 żołnierzy) pokonała w niej ok. 7-krotnie liczniejsze (ok. 18 330 żołnierzy) wojska rosyjsko-szwedzkie. A jeśli uwzględnimy chłopów i chołopów w armii rosyjskiej oraz żołnierzy niezdolnych do walki i niekombatantów w armii szwedzkiej (łącznie z żołnierzami daje to ok. 38 000 ludzi), to przewaga ta mogła być nawet ok. 14-krotna!

Wojska nieprzyjaciela złożone były z dwóch komponentów, tj. najemnych cudzoziemców na żołdzie rosyjskim (kontyngent ten przesłał pomoc carowi Wasylowi Szujskiego król szwedzki Karol IX) i samych Rosjan. Ci pierwsi (ok. 3 330 żołnierzy), choć znacznie ustępowali liczbą Moskwicinom (ok. 15 000 żołnierzy), byli najwartościowszym członem całej armii. Byli to zawodowi żołnierze pochodzący z różnych krajów Europy (Szwecja i Finlandia, kraje niemieckie, Francja, Hiszpania i Flandria, Anglia i Szkocja). Polacy ochrzcili ich ogólnym mianem „Niemców”.

Bitwa pod Kłuszynem | 4 VII 1610 r.

Nie jest zadaniem niniejszej książki opisywanie wszystkich okoliczności – przyczyn i skutków bitwy kłuszyńskiej. Literatura na ten temat jest i obfita, i wystarczająca. Zadanie jakie sobie postawiłem, jest inne. Jest nim opis przebiegu tej batalii. Dzięki nowym źródłom, do których dotarłem, i dzięki krytycznej analizie znanych już wcześniej, ale czasem błędnie interpretowanych źródeł. udało mi się napisać nową historię bitwy. Czy jest ona pełna? Na pewno nie. Czy można do niej wnieść jeszcze coś nowego? Na pewno tak. W bitwie uczestniczyło tak wielu żołnierzy różnych nacji, że niemal pewnym jest, że gdzieś tam, w archiwach różnych krajów, znajdują się niewykorzystane jeszcze źródła. Żywię nadzieję, że ujrzą one kiedyś światło dzienne i że wypełnią luki w wiedzy na temat tej batalii”.

Cytat: Sikora R., Wstęp do Kłuszyn 1610. Rozważania o bitwie, wyd. Instytut Hetmana Żółkiewskiego, 2020