W sercu północno-zachodniej Polski, na północ od doliny Noteci, znajduje się jedno z najbardziej imponujących wzgórz morenowych tego regionu – Dębowa Góra. To niezwykłe wzniesienie, osiągające wysokość 192,5 m n.p.m., jest doskonałym przykładem procesów geologicznych, które ukształtowały nasz krajobraz podczas epoki lodowcowej. Czym więc jest to miejsce i jakie tajemnice skrywa pod swoją powierzchnią?
Jak powstała Dębowa Góra?
Dębowa Góra to morena czołowa spiętrzona – czyli forma terenu powstała w wyniku działania lądolodu. W okresie ostatniego zlodowacenia, znanego jako zlodowacenie Wisły, lądolód niósł ze sobą ogromne ilości materiału – piaski, żwiry, gliny oraz głazy. Gdy lodowiec zaczął się cofać, osady te pozostawały na miejscu, tworząc wysokie wzgórza. W przypadku Dębowej Góry nie jest jednak wykluczone, że lądolód dodatkowo spiętrzył już wcześniej istniejącą strukturę geologiczną, nadając jej wyjątkową rzeźbę terenu.
Urozmaicony krajobraz
To, co wyróżnia Dębową Górę, to niezwykle pofałdowana powierzchnia. Na wzgórzu znajdziemy liczne pagóry, zagłębienia wytopiskowe (powstałe po stopieniu brył lodu uwięzionych w osadach) oraz głębokie wcięcia erozyjne, które mogą osiągać nawet 1000 metrów długości. Krajobraz ten jest dowodem na dynamiczne procesy, jakie miały miejsce po ustąpieniu lodowca.
Budowa geologiczna – skąd się wzięły te skały?
Pod względem geologicznym Dębowa Góra to prawdziwa mozaika. Wzgórza morenowe zbudowane są głównie z piasków, żwirów i glin. W ich wnętrzu można znaleźć także porwaki – czyli oderwane fragmenty starszych skał, które zostały przemieszczone przez lodowiec. Szczególnie ciekawe są zaburzenia glacitektoniczne, które wskazują na intensywne procesy deformacji osadów pod wpływem nacisku i ruchu lodu.
Miąższość osadów czwartorzędowych na tym terenie jest imponująca – miejscami osiąga nawet 120 metrów! Dla porównania, w sąsiednich miejscowościach, takich jak Krostkowo czy Brzostowo, warstwy te są znacznie cieńsze, co świadczy o specyficznym charakterze geologicznym Dębowej Góry.
Znaczenie naukowe i przyrodnicze
Dębowa Góra od dawna przyciąga geologów i geomorfologów. Już w latach 30. XX wieku niemiecki badacz Woldstedt uznał ją za klasyczny przykład moreny końcowej. Późniejsze badania polskich naukowców, takich jak Szupryczyński czy Kozarski, potwierdziły istnienie złożonych struktur glacitektonicznych i powiązały jej powstanie z tak zwaną oscylacją wyrzyską, czyli jednym z etapów cofania się lodowca.
Dziś Dębowa Góra jest nie tylko obiektem badań, ale i cennym elementem krajobrazu. Jej unikalne ukształtowanie terenu sprawia, że jest atrakcyjnym miejscem dla miłośników przyrody oraz osób zainteresowanych geologią. Każdy, kto odwiedza to miejsce, może stanąć na szczycie wzgórza i spojrzeć na krajobraz, który powstawał przez dziesiątki tysięcy lat – dzieło lodowca, wiatru i wody.
