Województwo kaliskie | Lasy i puszcze

W XVI w. lasy woj. kaliskiego były zwarte na wschodzie i północy, a rozdrobnione w centrum i zachodzie. Wylesianie postępowało, głównie w rejonach osadniczych i folwarcznych...
Województwo kaliskie | Lasy i puszcze

Pokrywa leśna województwa kaliskiego w XVI wieku była zróżnicowana – od dużych zwartych kompleksów puszczańskich na wschodzie i północy po bardziej rozdrobnione obszary leśne w centrum i na zachodzie. Największe w miarę zwarte kompleksy leśne występowały w północno-wschodniej części województwa, gdzie znajdowały się  pojedyncze, ciągłe płaty o powierzchni ponad 200 km². Obszary te były słabiej zaludnione, a ich eksploatacja ograniczała się do wyrębu na potrzeby lokalnych społeczności oraz gospodarki folwarcznej co obrazuje często śródleśne osadnictwo i rolnictwo. Południowo-wschodnia część województwa również była bogata w lasy, choć ich struktura była bardziej rozproszona. Pomiędzy dużymi płatami leśnymi znajdowały się enklawy osadnicze i tereny użytkowane rolniczo, co świadczy o stopniowym procesie wylesiania w wyniku rozwoju gospodarki rolnej.

Północno-zachodnia część województwa miała bardziej mozaikowy charakter – występowało tam wiele mniejszych płatów lasów położonych blisko siebie, ale nie tworzyły one jednolitych i ciągłych kompleksów puszcz. Taki układ sugeruje, że region ten był częściowo eksploatowany i przekształcany na potrzeby rolnictwa oraz hodowli. Lasy mogły być także intensywniej użytkowane na potrzeby rzemiosła, zwłaszcza w miejscach rozwijającego się osadnictwa. Południowo-zachodnia część województwa była bardziej zróżnicowana – znajdowały się tam zarówno większe zwarte kompleksy leśne, jak i liczne mniejsze płaty. Możliwe, że obszary te były poddane większej presji osadniczej, co skutkowało ich częściowym rozdrobnieniem i przekształcaniem na użytki rolne.

 

Centralna część województwa cechowała się najmniejszym udział lasów. Dominowały tu tereny otwarte, które w XVI wieku były już przekształcone w pola uprawne, pastwiska i osady. Lasy występowały głównie w formie niewielkich fragmentów i „wysp” leśnych, rozdzielonych terenami zagospodarowanymi. Ze względu na rosnące zapotrzebowanie na drewno i grunty orne, lasy w centrum województwa były stopniowo karczowane, a ich powierzchnia malała. Możliwe, że niektóre obszary leśne zachowały się tylko dlatego, że stanowiły dobra królewskie lub szlacheckie dobra, pełniąc funkcję łowiecką i gospodarczo-obronną.

 

Największe kompleksy leśne w XVI wieku koncentrowały się głównie we wschodniej i północnej części województwa, które były słabiej zaludnione, co ograniczało ich wycinkę. W przeciwieństwie do nich, zachód i centrum województwa były intensywniej użytkowane, co skutkowało większym rozdrobnieniem lasów. Mniejsze płaty leśne mogły pełnić funkcję ochrony przed wiatrem i erozją, a także stanowiły rezerwuar drewna dla lokalnych społeczności. Proces wylesiania w XVI wieku był już zaawansowany, zwłaszcza w rejonach o rozwijającym się osadnictwie i folwarkach. Pomimo tego, wciąż istniały duże obszary leśne, szczególnie na północy i wschodzie, które stanowiły ważny element krajobrazu województwa kaliskiego.

 

 

Zobacz najnowsze mapy