Spis treści
Ukształtowanie powierzchni terenu >>>
Ziemia sanocka (woj. ruskie, XVI-XVIII w.) - ukształtowanie powierzchni terenu [MAPA]
Ziemia sanocka w większości cechuje się krajobrazem górskim, typowym dla gór średnich i niskich, przechodzących w kierunku północnym w niżej położone tereny o cechach pogórza. Średnia wysokości regiony wynosi 505 m n.p.m. Poszczególne pasma górskie wchodzące w większości w skład Bieszczad Zachodnich, układają się z reguły równolegle do siebie i rozdzielone są dolinami rzecznymi, dokonującymi stosunkowo często przełomów w poprzek linearnego układu rzeźby terenu.
Najwyższym wzniesieniem ziemi sanockiej jest Tarnica (1346 m n.p.m.) położona w najwyższej, południowej części regionu. Na uwagę zasługują także sąsiednie szczyty tylko o nieco niższej wysokości, tj. Halicz (1333 m n.p.m.), Wielka Rawka (1307 m n.p.m.) i Smerek (1222 m n.p.m.). Powierzchnia terenu obniża się na północ i północny-zachód, w przybliżeniu zgodnie z biegiem Sanu. W dolinie tej rzeki, a granicy ziemi sanockiej i przemyskiej znajduje się najniżej położony punkt regionu (ok. 210 m n.p.m.).
Ziemia sanocka (woj. ruskie, XVI-XVIII w.) - podział administracyjny [MAPA]
Ziemia sanocka od XIV w. stanowiła najmniejszą jednostkę administracyjną województwa ruskiego. Na przestrzeni dwóch wieków granice ziemi sanockiej na styku z ziemią przemyską ulegały przesunięciom. Do początku XVII wieku jej obszar został okrojony o ziemie w rejonie Tyczyna oraz mniejsze włości wzdłuż wschodniej granicy regionu. Powierzchnia ziemi sanockiej wg stanu granic na początek XVII wieku (1600 r.) wynosiła 4 625 km kw. i była znaczoąco mniejsza niż ziemi przemyskiej, lwowskiej czy też halickiej.
Ziemia sanocka (woj. ruskie, XVI-XVIII w.) - podział administracyjny [MAPA]
Sieć osadnicza w obrębie ziemi sanockiej rozwijała się najintensywniej w okresie od XIV do XVII wieku, kiedy to powstała większość miejscowości. Największe zagęszczenie sieci osadniczej odnotować należy wzdłuż biegu Sanu, szczególnie w rejonie miast Lisko-Sanok-Nowotaniec-Bukowisko, Rymanów-Krosno, Jaćmierz, Baligród i Mrzygłód-Dynów-Dubiecko. W przypadku wymienionych ziem gęstość sieci osadniczej przekracza 15 osad na 100 km kw. Najmniejsze zagęszczenie osad występuje w obrębie terenów przygranicznych, szczegółnie południowych i południowo-zachodnich, gdzie spada poniże 2 osad/100 km kw.
MAPY POWSTAŁY NA PODSTAWIE:
Karta Dawnej Polski, Charzanowski W., 1:300 000
Europa w XVIII w. - www.mapire.eu
Arłamowscy E.K., 1974, Lustracja województwa ruskiego 1661-1665, część II, ziemia lwowska, IH PAN, Wrocław, Warszawa
Jabłonowski A., 1899, Atlas historyczny Rzeczypospolitej Polskiej. Ziemie ruskie Rzeczypospolitej, Akademia Umiejętności, Kraków
Gliwa A., 2013, Kraina upartych niepogód. Zniszczenia wojenne na obszarze ziemi przemyskiej w XVII wieku, TPN, Przemyśl
Makarski W., 1999, Nazwy miejscowości dawnej ziemi przemyskiej, TN KUL, Lublin
Hrabyk P., 1921, Ziemia przemyska i lwowska. Szkic historyczno-geograficzny z mapą, TPN, Przemyśl
Fastnacht A., 1962, Osadnictwo ziemi sanockiej w latach 1340-1650, Prace Wrocł. Tow. Nauk. Seria A, nr 84, Wrocław
Mapa Topograficzna Polski 1:100 000, WIG
Geoportal: www.mapy.geoportal.gov.pl