Karczmy, młyny, browary i gorzelnie były gospodarczo kluczowe dla ekonomii malborskiej. Ich czynsze, produkcja i organizacja dzierżaw zapewniały stałe dochody i tętniące życie w królewskich dobrach Prus Królewskich.
Od roku 1000 do XVIII wieku liczba mieszkańców ziem polskich wzrosła z około 1–1,3 mln do ponad 12 mln. Wzrost przerywały wojny, zarazy i głód, ale mimo wszystko społeczeństwo powoli, cierpliwie odbudowywało swoje siły.
100 dukatów z 1621 roku, wybite w mennicy bydgoskiej, to największa i najdroższa polska moneta. Sprzedana za 9,4 mln zł, stała się ikoną triumfu oręża, sztuki i historii I Rzeczypospolitej.
Stryj od XV wieku rozwijał się jako miasto handlowe i rzemieślnicze, mimo licznych pożarów i najazdów. Jarmarki, cechy i lokalny samorząd kształtowały jego oblicze aż do upadku Rzeczypospolitej.
Sejm w 1616 r. groził karą śmierci za małżeństwo chrześcijańskiej kobiety z muzułmaninem, a w 1768 r. uregulował formalnie śluby mieszane. Rzeczpospolita tolerowała różnorodność, ale tylko w ramach, które zabezpieczały interesy religijne i państwowe.
Żydzi w Rzeczypospolitej byli kluczowi dla handlu, rzemiosła i arendy. Prowadzili karczmy, dzierżawili dochody, tworzyli sieci kupieckie. Ich działalność była wszechobecna – ale też zależna od łaski możnych.
0
W czasach Zygmunta III Wazy ekonomia malborska, czyli najbogatsze dobra stołowe w Rzeczypospolitej - tętniła życiem: zboże, masło, sery i słonina trafiały do zamku i na eksport, a folwarki działały jak sprawne centra produkcji i przetwórstwa.
Na Żmudzi zniesiono pańszczyznę już w XVII wieku, zastępując ją czynszem. To nie była utopia – system działał ponad 100 lat, bez folwarków i przymusu. Reforma, która naprawdę zadziałała.
Sieć osadnicza ekonomii malborskiej tworzyła rozbudowany organizm pól, młynów i pastwisk. Podział na wsie, folwarki i kapitanaty pozwalał skutecznie zarządzać ogromnym majątkiem króla i zapewniał gospodarczą stabilność.
