W XVI–XVII w. wsie wokół Kalisza były ściśle powiązane z miastem. Chłopi dostarczali produkty i usługi, a mieszczanie zapewniali rynek zbytu. Współpraca dawała korzyści, ale rodziła też konflikty o obowiązki, handel i granice interesów.
Starostwo nakielskie wyróżniało się mozaiką pól, przewagą folwarków i wielkością areałów chłopskich. Stabilne struktury agrarne kształtowały lokalną gospodarkę i odróżniały region od innych starostw.
Barcin powstał między 1461 a 1472 r., oparty na prawie magdeburskim. Bez murów, z rynkiem i ulicami nad Notecią. Rozwijały go jarmarki, młyny, browary, kościoły, szkoła Braci Czeskich i szpital, co zapewniało mu rolę ważnego lokalnego ośrodka.
Wielkie Księstwo Litewskie w XVI–XVIII w. prowadziło aktywny handel zagraniczny, oparty na eksporcie lnu, konopi i siemienia przez Rygę. Dzięki samodzielnym chłopom i elastycznej strukturze handlu kraj ten odgrywał istotną rolę w gospodarce Bałtyku.
Ziemia przemyska w XVII w. była zróżnicowanym terytorium, gdzie bieszczadzkie połoniny, puszcze i doliny rzek tworzyły skomplikowany krajobraz. Klimat przejściowy, nieregularne gleby i naturalne bariery kształtowały życie i historię tego regionu.
Choć miast w Rzeczypospolitej było wiele, większość ludności miejskiej mieszkała w kilku dużych ośrodkach: Gdańsku, Krakowie, Wilnie, Lwowie i Toruniu. To one napędzały gospodarkę i skupiały aktywność mieszczańską.
Jezuici przybyli do Torunia w 1596 roku, gdzie przez ponad 170 lat prowadzili kolegium, zmagając się z oporem protestanckiego miasta. Stworzyli rozbudowaną szkołę, internaty, bibliotekę i aktywną działalność duszpasterską.
W miastach Rzeczypospolitej, w tym w Toruniu, małżeństwo pełniło rolę społeczno-zawodową. Cechy kontrolowały wybór partnerów, by zachować ciągłość rzemiosła, reputację i majątek. Ślub był elementem strategii rodzinnej i cechowej.
Urbanizacja Rzeczypospolitej stworzyła silne mieszczaństwo i ożywiła handel, rzemiosło i usługi, choć rozwój miast hamowały ograniczenia prawne i własność prywatna. Korona była znacznie bardziej zurbanizowana niż Litwa.
Województwo bracławskie utworzono w 1566 roku z ziem bracławskiej i winnickiej. Po unii lubelskiej weszło do Korony. Miało trudne do ustalenia granice i podział na dwa powiaty, a spory terytorialne rozstrzygały specjalne komisje.
